W kwietniu 2021 roku weszła w życie nowelizacja ustawy AML. Wymogami ustawy z dnia 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2018 r. poz. 723 z późn. zm.) objęci zostaną kolejni przedsiębiorcy (m.in. których działalność gospodarcza polega na świadczeniu usług w zakresie sporządzania deklaracji, prowadzenia ksiąg podatkowych, udzielania porad, opinii lub wyjaśnień z zakresu przepisów prawa podatkowego lub celnego). Nowelizacja objęła nowe podmioty, wprowadza też wiele nowych obowiązków w zakresie walki z praniem pieniędzy, modyfikuje też te istniejące. Na czym dokładnie polegają wspomniane zmiany? Kto i w jakim stopniu musi przestrzegać nowych przepisów? Na te i inne pytania odpowiadamy w dzisiejszym podsumowaniu – zapraszamy!
Czym jest AML – najważniejsze informacje?
AML to skrót, który pochodzi z języka angielskiego (Anti-money Laudering Procedurres) i oznacza procedury zapobiegające praniu pieniędzy. Pojęcie prania brudnych pieniędzy część z Was z pewnością kojarzy, natomiast zakładamy, że raczej nie mieliście z nim do czynienia 🙂 Może przydać się zatem krótkie podsumowanie. Pranie brudnych pieniędzy, to najprościej mówiąc wszystkie czynności, które mają na celu legalizację środków pieniężnych pochodzących z przestępstwa (na przykład: z handlu bronią, narkotykami, korupcji itp.)
O obowiązkach biura rachunkowego w kontekście przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy, wspominaliśmy już na blogu, zajrzyjcie TUTAJ, aby zapoznać się z tym artykułem.
30 marca 2021 roku doszło do bardzo ważnej nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (z 1 marca 2018 roku, zwana dalej u.p.p.p.) oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja jest efektem przyjęcia postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/843 z 30 maja 2018 roku zmieniającej dyrektywę UE 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Dyrektywę 2018/843 nazywa się Dyrektywą AML V. Natomiast, tak jak wspomnieliśmy na wstępie – w kwietniu 2021 roku weszły nowe przepisy bezpośrednio odnoszące się do procedury przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML). Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw ma za zadanie wdrożenie do polskiego systemu prawnego Dyrektywę V AML, czyli Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843. Kogo obejmują zmiany w przepisach i co dokładnie się zmieni?
Kogo dotyczą nowe procedury AML?
W świetle przepisów ustawy AML, instytucje obowiązane to podmioty, na które ustawa nakłada szereg obowiązków związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Art. 2 ustawy AML zawiera zamknięty katalog instytucji obowiązanych, wśród których można wyróżnić m.in. banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowych, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, zakłady ubezpieczeń, doradcy podatkowi czy podmioty prowadzące działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Po nowelizacji procedur AML, katalog ten został znacząco poszerzony. Co ciekawe objęły one także podmioty niszowe, takie jak pośrednicy dzieł sztuki, galerie, a także przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność polegającą na świadczeniu usług w zakresie sporządzania deklaracji finansowych, prowadzenia ksiąg podatkowych, udzielaniu porad z zakresu prawa podatkowego (sprawdź podsumowanie nowych podatków w 2021r.). To już nie tylko doradcy podatkowi, biegli rewidenci. W praktyce oznacza to, że nawet niewielkie, lokalne biura rachunkowe muszą wdrożyć u siebie procedury AML. Podobnie jak przedsiębiorcy, którzy prowadzą obrót gotówkowy powyżej 10 000 EUR (np. hurtownie, salony samochodowe itp.)
Nowe obowiązki biur rachunkowych
Obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego i rozpoznawania ryzyka prania pieniędzy, oraz finansowania terroryzmu w ramach procedur AML, sprowadza szereg nowych zasad i istotnych obowiązków m.in. na biura rachunkowe. Wśród najważniejszych należy wskazać:
- identyfikacji klienta i weryfikacji jego tożsamości;
- identyfikacji beneficjenta rzeczywistego oraz podejmowania uzasadnionych czynności
- ocena stosunków gospodarczych i uzyskania informacji na temat ich celu i zamierzonego charakteru;
- bieżącego monitorowaniu stosunków gospodarczych z klientem.
Warto podsumować jak procedura AML będzie wyglądała w praktyce i do jakich czynności będzie się sprowadzać. W jej skład powinny wchodzić:
- informacje zgromadzone o kliencie – (Art. 34),
- mapa ryzyka (Art. 27),
- wyznaczenie osób odpowiedzialnych i kadry (Art. 6-9),
- wewnętrzna procedura instytucji obowiązanej (Art. 50),
- potwierdzenie szkolenia – (Art. 52),
- procedura sygnalisty – (Art.53),
- rejestr raportów GIIF
Obowiązek wprowadzenia do procedury AML postanowień odnoszących się do weryfikacji stanu faktycznego ze stanem ujawnionym w rejestrze będzie teraz jednym z najważniejszych obowiązków podmiotu obowiązanego. Chodzi tu o Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CBR), CEIDG, KRS (a w przyszłości mają powstać jeszcze dwa rejestry: walut wirtualnych oraz spółek i trustów). Tak jak wspomnieliśmy wyżej, obowiązane podmioty, muszą przygotować wewnętrzną procedurę, który będzie określać zasady postępowania, celem ograniczenia ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Dokładne wymogi co do samej procedury zostały zamieszczone przez ustawodawcę w art. 50 ust. 2 ustawy AML. Nowelizacja rozszerzyła zakres przedmiotowy wewnętrznej procedury o obowiązek uwzględnienia w procedurze zasad odnotowywania rozbieżności między informacjami zgromadzonymi w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych a informacjami o beneficjentach rzeczywistych klienta ustalonymi w związku ze stosowaniem ustawy oraz dokumentowania utrudnień stwierdzonych w związku z weryfikacją tożsamości beneficjenta rzeczywistego oraz czynności podejmowanych w związku z identyfikacją jako beneficjenta rzeczywistego osoby fizycznej zajmującej wyższe stanowisko kierownicze. Każda instytucja obowiązana jest zobowiązana do posiadania i wdrożenia procedury identyfikacji i weryfikacji klientów. Czyli w praktyce – ustalić dane takie jak imię i nazwisko, obywatelstwo, miejsce urodzenia, PESEL ( w przypadku osób fizycznych), a w przypadku osób prawnych – dane reprezentanta, a także dodatkowo firmę osoby prawnej, jej formę organizacyjną, adres siedziby lub miejsca prowadzenia działalności oraz numer NIP.
Ponadto, jak wynika z treści art. 27 ustawy AML, biuro rachunkowe zobowiązane jest do identyfikacji i oceny ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Ta analiza polega na określeniu podatności przedsiębiorcy na ryzyko prania pieniędzy przy jego udziale, bądź przy jego pośrednictwie. Zgodnie z art. 27 ust. 3 ustawy AML ocena ryzyka powinna być sporządzona w postaci papierowej lub elektronicznej i aktualizowana nie rzadziej niż co dwa lata. Procedura wewnętrzna i analiza ryzyka to nie wszystko. Konieczne jest wyznaczyć w biurze osobę odpowiedzialną za prawidłowe wdrożenie obowiązków i poszczególnych procedur AML. Ustawa nakłada też obowiązek przeprowadzenia szkoleń (przeprowadzanych regularnie, a nie jednorazowo!), które podniosą poziom wiedzy oraz świadomości pracowników biur rachunkowych i podmiotów obowiązanych.
Kontrole i konsekwencje
W najbliższym czasie można spodziewać się narastających kontroli AML. Będą koncertować się przede wszystkim na weryfikacji posiadania i poprawności procedur AML i jak również przestrzegania wspomnianych wyżej nowych obowiązków. Niewykonanie przez instytucję obowiązaną obowiązków może skutkować nałożeniem na nią sankcji zarówno administracyjnych, jak i karnych.
Zgodnie z Art. 150 ust. 1 ustawy AML, do katalogu kar administracyjnych zaliczamy:
- publikację informacji o instytucji obowiązanej oraz zakresie naruszenia przepisów ustawy przez tę instytucję w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych;
- nakaz zaprzestania podejmowania przez instytucję obowiązaną określonych czynności;
- cofnięcie koncesji lub zezwolenia albo wykreślenie z rejestru działalności regulowanej;
- zakaz pełnienia obowiązków na stanowisku kierowniczym przez osobę odpowiedzialną za naruszenie przez instytucję obowiązaną przepisów ustawy, przez okres nie dłuższy niż rok;
- karę pieniężną (do wysokości dwukrotności kwoty korzyści osiągniętej lub straty unikniętej przez instytucję obowiązaną w wyniku naruszenia albo – w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie kwoty tej korzyści lub straty – do wysokości równowartości kwoty 1 000 000 euro.)
- kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 ( a w przypadku działań nieumyślnych – kara grzywny).
Jak widzicie, konsekwencje i kary związane z niedopełnieniem obowiązujących już zasad i przepisów związanych z AML, mogą być bardzo dotkliwe. Te biura rachunkowe i przedsiębiorcy, którzy jeszcze nie opracowali stosownych procedur wewnętrznych, nie zaplanowali szkoleń i nie przeorganizowali określonych procesów firmowych – muszą to zrobić bez zbędnej zwłoki. Niestety będzie to związane z dodatkowymi kosztami, nową organizacją, być może zatrudnieniem dodatkowej kadry, a część z tych kosztów w mniejszym lub większym stopniu przejdzie także na klientów biur rachunkowych. A czy przyniesie to zamierzony efekt? Na ile skutecznie pomoże w przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy? Czas pokaże.